nieuws

van ons

Afgebroken onderhandelingen

De onderhandelingen tussen u als ondernemer en de andere partij willen niet vlotten. De onderhandelingen kosten u veel tijd en daarmee ook geld. Wat als de onderhandelingen uiteindelijk klappen? Kunt u dan een schadevergoeding vorderen?

In ons rechtstelsel staat de contractsvrijheid hoog in het vaandel, maar deze vrijheid kent zijn limiet. Er kan sprake zijn van zogenaamde precontractuele aansprakelijkheid. Hieronder een korte uiteenzetting onder welke omstandigheden u niet zomaar kunt weglopen van de onderhandelingstafel.

Precontactuele aansprakelijkheid

Precontractuele aansprakelijkheid betekent in feite dat de een aansprakelijk is voor de schade die de ander lijdt vanwege het afbreken van de onderhandelingen. De precontractuele fase is een benaming voor de onderhandelingsperiode. In deze fase moeten partijen zich gedragen volgens de eisen van de redelijkheid en billijkheid. Dit betekent onder andere dat partijen rekening moeten houden met elkaars gerechtvaardigde belangen. Er kunnen natuurlijk altijd redenen zijn om in de loop der tijd de onderhandelingen af te breken. Onvoorziene omstandigheden kunnen hierbij een rol spelen, bijvoorbeeld dat een uitbreiding/verbouwing niet meer noodzakelijk is omdat de economie volledig is ingestort.^{^[1]}

Afbreken van onderhandelingen

Uitgangspunt is dat men vrij is om de onderhandelingen af te breken, tenzij dit op grond van het gerechtvaardigd vertrouwen van de ander in het sluiten van de overeenkomst of door andere omstandigheden onaanvaardbaar zou zijn. Daarbij dient rekening te worden gehouden met de mate waarin en de wijze waarop de partij die de onderhandelingen afbreekt tot het ontstaan van dat vertrouwen heeft bijgedragen en met de gerechtvaardigde belangen van deze partij.^{^[2]} Het gerechtvaardigd vertrouwen moet bestaan op het moment van het afbreken van de onderhandelingen.

Drie fasen in de onderhandelingen

Op grond van een arrest van de Hoge Raad wordt in de praktijk onderscheid gemaakt tussen 3 fasen in de onderhandelingen.

Fase1

In de eerste fase staat het partijen vrij om weg te lopen van de onderhandelingstafel zonder schadeplichtig tegenover elkaar te zijn.

Fase 2

In de tweede fase moet degene die de onderhandelingen afbreekt de onderhandelingskosten van de ander vergoeden op grond van de aanvullende werking van de redelijkheid en billijkheid. Dit wordt ook wel het negatieve contractsbelang genoemd.

Fase 3

In de derde en laatste fase is het afbreken van de onderhandelingen niet meer gerechtvaardigd. Er is dan dus sprake van gerechtvaardigd vertrouwen van de ander in het totstandkomen van de overeenkomst of van andere omstandigheden waardoor het afbreken onrechtvaardig is. Indien dit het geval is, moet de afbrekende partij de gederfde winst van de andere partij vergoeden. Dit wordt ook wel het positieve contractsbelang genoemd. De Hoge Raad heeft ook geoordeeld dat rechters streng en terughoudend moeten omgaan met het positieve contractsbelang. Met andere woorden: dit wordt niet zomaar toegekend.

Onderhandelingskosten

De onderhandelingskosten worden toegekend op basis van de aanvullende werking van de redelijkheid en billijkheid, dus op grond van fase 2 zoals hierboven besproken. Dit betekent dat het recht aanvullend werkt op grond van wat men redelijk en billijk vindt. Maar waar moet men aan denken bij het begrip ‘onderhandelingskosten’?

Bij onderhandelingskosten kan gedacht worden aan kosten die gemaakt zijn om aan de onderhandelingen te kunnen deelnemen, zoals bijvoorbeeld de voorbereidende werkzaamheden verricht door een aannemer.^{^[3]}

In een zaak bij het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden had de afbrekende partij dusdanig (tijds)druk uitgeoefend op de benadeelde partij, dat deze al begonnen was met werkzaamheden te verrichten ter voorbereiding, ook al was de deal nog niet rond. Het Hof oordeelt dat van de afbrekende partij mocht worden verwacht dat zij meer duidelijkheid gaf en had moeten waarschuwen dat de werkzaamheden nog niet mochten aanvangen. Door dit niet te doen, had de afbrekende partij zich onvoldoende de belangen van de benadeelde partij aangetrokken.

Schade of aansprakelijkheid?

Heeft u te maken met schade naar aanleiding van het afbreken van onderhandelingen? Of wordt u geconfronteerd met een aansprakelijkheid op grond van het afbreken van onderhandelingen? Bij reijnders advocaten zijn specialisten werkzaam die u kunnen helpen bij dit soort kwesties. Wij helpen u graag met het verhalen van de schade of juist het voeren van een vlammend verweer. Neem vrijblijvend contact met ons op!

Uitspraken:

_{[1] HR 14 juni 1996, NJ 1997/481 (De Ruiterij/MBO)}

_{[2] ECLI:NL:HR:2005: AT7337 (CBB/JPO, r.o. 3.6)}

_{[3] Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 28 december 2021, ECLI:NL:GHARL:2021:11869}